ธรรมสู่การตรัสรู้อย่างฉับพลัน

พระพุทธองค์ทรงตรัสธรรมบทหนึ่งให้แก่พระพาหิยทารุจีริยเถระ ซึ่งเป็นผู้เลิศที่สุดในทางตรัสรู้เร็ว

ดูกร พาหิยะ ท่านพึงศึกษาอย่างนี้แล ดูกรพาหิยะ ในกาลใดแล เมื่อท่านเห็นจักเป็นสักว่าเห็น เมื่อฟังจักเป็นสักว่าฟัง เมื่อทราบจักเป็นสักว่าทราบ เมื่อรู้แจ้งสักเป็นสักว่ารู้แจ้ง ในกาลนั้นท่านย่อมไม่มี ในกาลใดท่านไม่มี ในกาลนั้น ท่านย่อมไม่มีในโลกนี้ ไม่มีในโลกหน้า ย่อมไม่มีในระหว่างโลกทั้งสอง นี้แลเป็นที่สุดแห่งทุกข์
สุตตันตปิฎก ขุกทกนิกาย อุทาน ข้อ 42-50

เมื่อพระผู้มีพระภาคตรัสจบ พระพาหิยะก็รู้แจ้งธรรม

ขยายความ ขอกล่าวตามปฏิจจสมุปบาท อวิชชา สังขาร วิญญาณ นามรูป สาฬายตนะ ผัสสะ เวทนา ตัณหา อุปาทาน ภพ ชาติ ชรามรณะ โศกะ ปริเทวะ อุปายาส เป็นเหตุเป็นปัจจัยต่อเนื่องกัน การเห็น การฟัง การทราบทางใจ การรู้แจ้งทางใจ คือผัสสะ เป็นเหตุปัจจัยให้เกิดเวทนา เช่นเห็นภาพสวยแล้วรู้สึกชอบ(เวทนา) เมื่อชอบแล้วอยากได้(ตัณหา) เมื่อไม่ได้ก็ทุกข์ใจ(อุปทาน)เกิดเป็นตัวตนผู้อยากได้ ตัวตนผู้ทุกข์ (อุปทานขันธ์ทั้งห้าเป็นตัวทุกข์) ส่วนโลกในความหมายนัยนี้หมายถึงโลกทางตา โลกทางหู โลกทางจมูก โลกทางลิ้น โลกทางกาย โลกทางใจ เมื่อยึดมั่นในโลกเหล่านี้คือทุกข์
เห็นสักว่าเห็น หมายถึงการมีสติสัมปชัญญะ รู้ทันกาย เวทนา จิต ธรรม เห็นแล้วไม่ปรุงต่อเป็นเวทนา คือดีใจ เสียใจ สุขทุกข์ ไปตามการเห็นนั้น การฟัง การทราบ ก็นัยเดียวกัน แม้รู้แจ้งแล้วก็ไม่ยึดถือว่าเราคือผู้รู้แจ้ง ทําได้อย่างนี้ก็ไม่รู้สึกว่ามีตัวมีตน เมื่อไม่มีตัวตนก็ไม่มีในโลกไหนๆ ไม่มีความทุกข์ทางใจ หรือที่สุดแห่งทุกข์

บางท่านอ่านแล้วอาจจะงง ขอให้ปฏิบัติตามแนวทางสติปัฏฐานสี่ หรือศึกษาจากพระสุตตันตปิฎก เล่มที่ ๒. มหาสติปัฏฐานสูตร ทีฆนิกาย มหาวรรค.

เนื่องจากมีท่านที่สงสัย ว่าสติปัฏฐานสี่ทําให้เกิดการตรัสรู้ฉับพลันหรือไม่ ขอคัดลอกบทความของท่านโพธินันทะตอบคําถามศิษย์ไว้ดังนี้

ใน มหาสติปัฏฐานสูตร ทั้ง 4 หมวด

1. พิจารณาเห็นกายในกาย
2. พิจารณาเห็นเวทนาในเวทนา
3. พิจารณาเห็นจิตในจิต
4. พิจารณาเห็นธรรมในธรรม

มีการแปลวิปัสสนาใน 4 หมวดนี้มากมาย แ่ต่ก็ไม่อาจทำให้ฉันเข้าใจและเข้าถึงความหมายเหล่านี้ได้ วันนี้จึงได้เรียนถามความหมายเหล่านั้นจากท่านโพธินันทะ


ท่านโพธินันทะตอบว่า...

การเห็นหรือการหยั่งรู้นี้ ไม่ใช่เห็นด้วยตาหรือความคิด เป็นเรื่องของการตระหนักรู้ด้วยปัญญาญาณที่ไม่มีขอบเขตจำกัด อันเกิดจากสัจจะขั้นอันติมะหรือจากความว่างของใจที่เราเข้าถึงแล้ว มันหยั่งรู้สัจจะสองสิ่งพร้อมกัน (สังขตธรรม กับ อสังขตธรรม) รู้ถึงตัวมันเองคือความว่างด้วย และก็รู้ปรากฏการณ์ต่างๆที่เปลี่ยนแปลงจากขณะหนึ่งไปสู่อีกขณะหนึ่งด้วย เป็นวิปัสสนาญาณ หรือกล่าวอย่างสั้นๆ คือ รู้ในความเปลี่ยนแปลงของขันธ์ 5 บนฐานของความว่าง


ถ้าจะแปลแยกเป็นหมวดๆ ตามที่ถามมา ก็คือ เห็นการเคลื่อนไหวของกายสังขตธรรมในกายของอสังขตธรรม (เห็นกายในกาย) เห็นความรู้สึกเจ็บปวดของร่างกายด้วยความรู้สึกที่เฉยๆ (เห็นเวทนาในเวทนา) เห็นกระบวนการความคิดในจิตที่ว่าง (เห็นจิตในจิต) เห็นปรากฏการณ์หรือสรรพสิ่งเปลี่ยนแปลงจากขณะหนึ่งไปสู่ขณะหนึ่ง ในความไม่เปลี่ยนแปลง (เห็นธรรมในธรรม)

ธรรมทั้งปวงไม่ว่าจะสังขตธรรมและอสังขตธรรม มันคือความว่างนั่นเอง

 

โมทนาสาธุธรรมครับ....

ท่านอาจารย์ใหญ่นาคารชุนสวยนะครับ...

 

อนุโมทาคับ

 

พูดเพื่ออะไรหรือ มีประเด็นและนัยยะอะไรที่พูด

แนวมหาสติปัฎฐานสูตร มันลึกซึ้งมาก จู่ๆ มาบอกว่า ให้ปฏิบัติตามแนวมหาสติปัฎฐานสูตร

แล้ว ส่วนอื่นๆ ศีล สมาธิ ปัญญา ไม่ต้องปฏิบัติหรือ

ในการตรัสรู้ฉับพลัน ปัีญจวัคคีย์ ท่านก็ตรัสรู้ฉับพลัน เพราะว่า ศาสดาท่านมาโปรดและ ก่อนหน้านั้น ปัญจวัคคีย์ท่าน อบรมบ่มเพาะอินทรีย์มามากแล้ว

องคุลีมาร ท่านก็อบรมบ่มเพาะอินทรีย์มามากแล้ว
ทุกๆ ท่านที่พระศาสดาไปโปรด ล้วนแล้วแต่อยู่ในข่ายพระญาณของท่านทั้งสิ้น

คนสมัยนี้ ให้อบรมบ่มเพาะ อินทรีย์ให้ดีก่อน ไม่ใช่ มาถึงจะมาตรัสรู้ฉับพลัน

และอีกประการหนึ่ง มหาสติปัฎฐานสี่ ก็ไม่ใช่การตรัสรู้ฉับพลัน

และ การเจริญมหาสติปัฎฐานสี่ สำหรับคนทั่วไป ก็ไม่อาจจะเห็น จิตในจิต หรือ ธรรมในธรรมได้ จึงเป็น ธรรมที่ต้องอบรมให้ครบทั้งสี่ โดยใช้อินทรีย์เป็นหลัก

 

ในพุทธนิกายเซ็น นี่ก็เน้นตรัสรู้โดยฉับพลันเหมือนกัน นะ แต่นิกายบ้านเรานี่เน้นที่ละ step นี่ก็ดีแล้วล่ะ บางคนศรัทธามากพระพุทธเจ้าสอนอะไรพูดอะไรมาแทบไม่สงสัยอะไรเลย แต่บางคนก็ยังสงสัยอยู่ ก็ต้องใช้ปัญญา แทนศรัทธา ยกตัวอย่างเช่นมีคนมาบอกว่าเราไม่มีตัวตนอะไรเงี้ย เราเชื่ออย่างสนิทใจอย่างไม่ต้องสงสัยคือศรัทธา แต่เรายังสงสัยอยู่ว่าไม่มีตัวตนยังงัย แล้วหาเหตุผลมายุติข้อสงสัยนั้น คือ ปัญญา แต่มันยากนะที่จะบรรลุธรรมอย่างฉับพลัน เพราะมันก็อาจจะมีเหตุปัจจัยประกอบอย่างอื่นมาประกอบการวิปัสสนาด้วย

 

พระพาหิยะ ท่านได้สมาบัติแปดอยู่แล้ว มีองค์เดียวเท่านั้นที่ทำอย่างพระพาหิยะได้ เลียนแบบไม่ได้หรอก ต้องปราถนามานับแสนๆกัปล์จึงจะบรรลุโดยฉับพลันได้อย่างนั้น อย่าฝันเฟื่อง

 

สงสัยนี่ล่ะมั้งเหตุปัจจัย

 

ถ้าไม่มีแรงแล้วจะไปถึงจุดหมายได้รวดเร็วได้อย่างไร
อย่าลืมว่า บัว มีหลายเหล่า
หากต้องบรรลุ ต้องเป็นข้อธรรมที่ถูกจริต หากถูกจริตแล้ว
ก็คงเข้าทาง หาซิเนอะ ทางของตัวเองน่ะ
บางครั้งเวลา ไม่เกี่ยวก็มี ไม่มีวิฉิ

 

เท่าที่ผมทราบ การสั่งสมบารมี ของพระอรหันต์เถระแตกต่างกันมากครับ การจะบรรลุเร็วช้าก็เนื่องจากการสั่งสมบารมี มานับได้บางองค์ก็เป็นอสงไขย เมื่อมาพบพระพุทธเจ้าฟังธรรมของพระพุทธเจ้าแล้วก็เห็นธรรมตามลำดับหรือไม่ตามลำดับก็มี พระอรหันต์สมัยพุทธกาลองค์หนึ่งจำชื่อไม่ได้สำเร็จอรหันต์ขณะล้างเท้าแค่ช่วงเวลาที่เห็นน้ำไหลลงจากเท้า ก็สำเร็จอรหันต์

 

"เท่าที่ทราบ" ความคิด คาดคะเน ไม่ใช่ Actual
การปฏิบัติทำไม่ควรให้มี Estimate ไม่ดี ไม่ดี

 

ต้องไปศึกษาเอาเองครับ ไม่ได้บอกให้เชื่อครับ เพราะว่าถ้าเชื่ออะไรใครง่ายๆเขาเรียกว่า โง่ หรือ ไม่มีปัญญาคิดเองครับ ต้องหาดูเอาเองครับ มันแค่พอเป็นไกด์ให้ลด ทิฐิ ลงเท่านั้น ว่าเราจะเหมือนคนนี้หรือเหมือนคนนั้นครับ

 

อุ้ย ยังไม่ข้าม นิวรณ์อีก เหรอ

เป็นด่านที่แข็งแรงมาก ๆ จะไหวเปล่าเนี่ย

 

ครับเพราะผมมีปัญญาน้อยก้อเลยไม่เข้าใจความหมายที่กล่าวออกมา นิวรณ์ เป็นของธรรมดาที่ปุถุชนทุกคนมีได้ครับ ต้องขออภัยท่านจริงๆที่กล่าวอะไรตรงๆแบบนี้ครับ ถ้าคิดว่าจริงก็เก็บไว้พิจารณาถ้าคิดว่าไม่จริงก็กองไว้ตรงนั้นแหละครับ ผมไม่ยึดติดกับสิ่งที่ท่านเข้าใจหรอกครับ

 

คิดอย่างนี้เหมือนกัน ถ้าศรัทธามาก แค่ฟัง ก็ไม่มีสงสัย ไม่สงสัย ก็บรรลุธรรม

มั๊ง

 

ผมไม่อยากให้ท่านต้องมาแปดเปื้อนกับเรื่องไม่เป็นเรื่องนี้ครับ อีกไม่นานท่านก็จะต้องอุปสมบท ในบวรพุทธศาสนานี้แล้ว ขอท่านมีแต่ความสุขความเจริญ และปฏิบัติธรรมนั้นตามสมควรแก่ธรรมนั้นครับ

 

สิ่งทั้งหลาย ย่อมเป็นไปตามกรรม เชื่ออย่างเหรอ เชื่ออย่างนั้นหรือเปล่า
ย้ำ เชื่อจริงนะเหรอ หรือจะรอให้เวรกรรมมาตามทัน ธรรมชาติสร้างขามาทำไม
สร้างแขนมาทำไม สร้างสมองมาทำไม แล้วทำไมธรรมชาติ ไม่สร้างหัวใจให้กระผม
ดวงใจ

 

พิจารณาขันธ์ 5 เราคน สัตว์ ทำไมแตกต่างกัน คนเราชอบศรัทธานำหน้าเสมอรู้ไหมมันหนัก
เมื่อหมดศรัทธา ปัญญานำ มันเบา เออนั่นดิ เราไ่ม่เก่ง แต่คุณเก่ง?
พิจารณาขันธ์ ปลง แต่ ไม่ตก

 

เก็บเอาคำว่าเสียใจ กองไว้ตรงนั้น
เพราะมัน ไม่มีค่าอะไร
ไปอยู่ที่ไหนมา เมื่อฉันไม่มีใคร
ไปไหน ไปไหน ที่ผ่าน
มันก็เรืองของคุณ

 

จำเริญเถิดพ่อคุณ

 

ฉันถึงจะร้าย ฉันก็น่ารักกับเธอ
ฉันถึงตื้อ ฉันก็ไม่ดื้อกับเธอ


หมายถึงดวงใจผมนะครับ
อย่าเอาไปคิดล่ะ เฮิ๊ก ๆๆ