พระธรรมเทศนากัณฑ์วชิโรปมกถา วันอาทิตย์ที่ ๒๘ กรกฎาคม พุทธศักราช ๒๕๖๗

พระธรรมเทศนากัณฑ์วชิโรปมกถา
เนื่องในวโรกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๖ รอบ
พระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว
วันอาทิตย์ที่ ๒๘ กรกฎาคม พุทธศักราช ๒๕๖๗

​

 

เทศน์วชิโรปมกถา วันอาทิตย์ที่ ๒๘ กรกฎาคม พุทธศักราช ๒๕๖๗

นะโม ตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ
นะโม ตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ
นะโม ตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ

อะยัง วุจจะติ ภิกขะเว วชิรูปะมะจิตโต ปุคคะโลติ
​

ณ บัดนี้ อาตมภาพรับหน้าที่แสดงพระธรรมเทศนาในวชิโรปมกถา ว่าด้วยการมีปัญญาประดุจเพชร เพื่อเป็นเครื่องประคับประคอง ฉลองศรัทธา ประดับปัญญาบารมี เสริมสร้างกุศลบุญราศีในส่วนธัมมัสสวนมัย แก่สาธุชนผู้มีจิตศรัทธาทั้งหลาย ซึ่งพร้อมใจกันมาบำเพ็ญกุศล เพื่อถวายเป็นพระพรชัยมงคล แด่พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรรามาธิบดีศรีสินทรมหาวชิราลงกรณ พระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว ผู้ทรงพระคุณอันประเสริฐ ในอภิลักขิตสมัยมหามงคล เฉลิมพระชนมพรรษา ๖ รอบ ในวันอาทิตย์ที่ ๒๘ กรกฎาคม พุทธศักราช ๒๕๖๗ นี้

วาระมหามงคลนี้นำความปีติโสมนัสมาสู่จิตใจของปวงชนชาวไทยทั้งหลาย เนื่องเพราะว่าสมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภารเจ้า ผู้ทรงพระคุณอันประเสริฐ ได้บำเพ็ญพระราชกรณียกิจน้อยใหญ่ ล้วนแล้วแต่เป็นไปเพื่อประโยชน์ของพสกนิกรชาวไทย ตามในแห่งพุทธพจน์ที่ว่า "อตฺตหิตํ ปรหิตํ อุภยหิตํ สพฺพโลกหิตเมว จินฺตยมาโน จินฺเตติ" แปลเป็นใจความว่า "บุคคลใดที่คิดเพื่อประโยชน์ของตน เพื่อประโยชน์ผู้อื่น เพื่อประโยชน์ส่วนรวม และเพื่อประโยชน์ของชาวโลกทั้งปวง เป็นบุคคลผู้เป็นบัณฑิต มีปัญญามาก"

ตามนัยแห่งพุทธพจน์นี้หมายความว่า สมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภารเจ้า ผู้ทรงพระคุณอันประเสริฐ ทรงเป็นบัณฑิตผู้เพียบพร้อมด้วยอัตตหิตสมบัติ และบำเพ็ญปรหิตปฏิบัติอยู่ตลอดเวลา

 

อัตตหิตสมบัติ หมายถึง คุณสมบัติส่วนพระองค์ที่ทรงมีพระบุญญาธิการหนุนส่ง ให้สมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภารเจ้า ผู้ทรงคุณอันประเสริฐ ทรงมีพละคือกำลังของมหาบุรุษ ๕ ประการ ตามที่กล่าวเอาไว้ในพระบาลีว่า "พลํ ปญฺจวิธํ โลเก ปุริสสฺมึ มหคฺคเต" แปลความว่า มหาบุรุษผู้มีอัธยาศัยใหญ่ในโลก ย่อมมีกำลัง ๕ ประการ กล่าวคือ

๑) พาหาพละ คือ กำลังแขน หรือเรียกง่าย ๆ ว่า กำลังกาย หมายถึงว่า ทรงมีสุขภาพพลานามัยที่แข็งแรง สามารถใช้กำลังนี้ในการปฏิบัติพระราชกรณียกิจน้อยใหญ่ได้เป็นอย่างดี

๒) โภคพละ คือ กำลังแห่งโภคสมบัติ ได้แก่ การมีทุนทรัพย์ที่สมบูรณ์บริบูรณ์ พร้อมที่จะพระราชทานพระบรมราชานุเคราะห์ และพระบรมราชูปถัมภ์ต่าง ๆ

๓) อมัจจพละ คือ กำลังแห่งอมาตย์ องคมนตรี เสนา ข้าราชบริพาร เป็นคณะสนองงานที่เก่งกล้าสามารถ และประกอบไปด้วยความจงรักภักดี

๔) อภิชัจจพละ คือ กำลังแห่งชาติตระกูลอันสูง หมายความว่า ทรงเป็นอุภโตสุชาต ผู้มีพระชาติกำเนิดที่ประเสริฐทั้งฝ่ายพระบิดาและพระมารดา มาจากตระกูลแห่งกษัตริย์ขัตติยราชวงศ์

๕) ปัญญาพละ คือ กำลังปัญญา หมายถึง ความฉลาดเฉียบแหลมที่เกิดจากการศึกษาและการคิดอย่างแยบคาย ที่ช่วยให้สามารถวินิจฉัยเหตุการณ์ต่าง ๆ ได้ถูกต้อง และสามารถแก้ไขปัญหาได้เป็นอย่างดี

ในกำลังทั้ง ๕ ประการนี้ กำลังกายจัดไว้ต่ำสุด กำลังปัญญานั้นถือว่าประเสริฐที่สุด

 

อัตตหิตสมบัติ หมายถึง คุณสมบัติส่วนพระองค์ที่ทรงมีพระบุญญาธิการหนุนส่ง ให้สมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภารเจ้า ผู้ทรงคุณอันประเสริฐ ทรงมีพละคือกำลังของมหาบุรุษ ๕ ประการ ตามที่กล่าวเอาไว้ในพระบาลีว่า "พลํ ปญฺจวิธํ โลเก ปุริสสฺมึ มหคฺคเต" แปลความว่า มหาบุรุษผู้มีอัธยาศัยใหญ่ในโลก ย่อมมีกำลัง ๕ ประการ กล่าวคือ

๑) พาหาพละ คือ กำลังแขน หรือเรียกง่าย ๆ ว่า กำลังกาย หมายถึงว่า ทรงมีสุขภาพพลานามัยที่แข็งแรง สามารถใช้กำลังนี้ในการปฏิบัติพระราชกรณียกิจน้อยใหญ่ได้เป็นอย่างดี

๒) โภคพละ คือ กำลังแห่งโภคสมบัติ ได้แก่ การมีทุนทรัพย์ที่สมบูรณ์บริบูรณ์ พร้อมที่จะพระราชทานพระบรมราชานุเคราะห์ และพระบรมราชูปถัมภ์ต่าง ๆ

๓) อมัจจพละ คือ กำลังแห่งอมาตย์ องคมนตรี เสนา ข้าราชบริพาร เป็นคณะสนองงานที่เก่งกล้าสามารถ และประกอบไปด้วยความจงรักภักดี

๔) อภิชัจจพละ คือ กำลังแห่งชาติตระกูลอันสูง หมายความว่า ทรงเป็นอุภโตสุชาต ผู้มีพระชาติกำเนิดที่ประเสริฐทั้งฝ่ายพระบิดาและพระมารดา มาจากตระกูลแห่งกษัตริย์ขัตติยราชวงศ์

๕) ปัญญาพละ คือ กำลังปัญญา หมายถึง ความฉลาดเฉียบแหลมที่เกิดจากการศึกษาและการคิดอย่างแยบคาย ที่ช่วยให้สามารถวินิจฉัยเหตุการณ์ต่าง ๆ ได้ถูกต้อง และสามารถแก้ไขปัญหาได้เป็นอย่างดี

ในกำลังทั้ง ๕ ประการนี้ กำลังกายจัดไว้ต่ำสุด กำลังปัญญานั้นถือว่าประเสริฐที่สุด

 

เหตุที่พระองค์ทรงเพียบพร้อมด้วยกำลังทั้ง ๕ ประการนี้ จึงสามารถบำเพ็ญปรหิตปฏิบัติ คือ การดำเนินประโยชน์ต่าง ๆ เพื่อประเทศชาติ ศาสนาและพระบรมราชจักรีวงศ์ได้อย่างไพศาล ซึ่งเป็นไปตามพระปฐมบรมราชโองการ ที่ทรงพระราชทานไว้ในพระราชพิธีบรมราชาภิเษก เมื่อวันที่ ๔ พฤษภาคม พุทธศักราช ๒๕๖๒ ที่ว่า

"เราจะสืบสาน รักษา และต่อยอด และครองแผ่นดินโดยธรรม เพื่อประโยชน์สุขแห่งอาณาราษฎรตลอดไป"
​

พระราชปณิธานนี้ เช่นเดียวกับองค์พระบูรพมหากษัตริยาธิราชเจ้าแห่งพระบรมราชจักรีวงศ์ ได้ทรงปฏิญาณพระองค์เป็นแนวทางแห่งพระราชจริยาสืบมาในทุกรัชกาล

ดังนั้น..การที่สมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภารเจ้า ผู้ทรงพระคุณอันประเสริฐ ได้ทรงปฏิบัติพระราชกรณียกิจน้อยใหญ่ ก็เพื่อสืบสาน รักษา และต่อยอด ตามแนวปณิธานในพระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร และสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ในการบำบัดทุกข์บำรุงสุขให้แก่อาณาประชาราษฎร์

ดังเป็นที่ประจักษ์ในรายงานของสำนักงานคณะกรรมการพิเศษเพื่อประสานงานโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ (กปร.) ว่า ในสมัยรัชกาลที่ ๙ นับตั้งแต่พุทธศักราช ๒๔๙๕ มาจนถึงพุทธศักราช ๒๕๕๖ ทรงมีโครงการพระราชดำริ ๔,๔๔๗ โครงการ

สมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภารเจ้าในรัชกาลปัจจุบัน ทรงสืบสาน รักษาและต่อยอด จนกระทั่งมีโครงการเพิ่มมากขึ้นจากรายงานของ กปร. ที่ว่า ในปีพุทธศักราช ๒๕๖๖ มีโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริที่ดำเนินการอยู่ทั้งสิ้น ๕,๑๗๖ โครงการ

 

การที่พระองค์ท่านทรงสืบสาน รักษา และต่อยอด แล้วยังทรงมีพระราชดำรัสประกาศพระองค์เป็นพุทธศาสนูปถัมภก เมื่อปีพุทธศักราช ๒๕๖๒ ว่า

"ข้าแต่พระสงฆ์ผู้เจริญ แต่เดิมมาข้าพเจ้าได้มีจิตศรัทธาเลื่อมใสและถึงพระรัตนตรัยเป็นสรณะด้วยวิธีนั้น ๆ อยู่แล้ว

ฉะนั้น..บัดนี้ข้าพเจ้าได้เถลิงถวัลยราชสมบัติบรมราชาภิเษกแล้ว จึงขอมอบตัวแด่พระพุทธเจ้า พระธรรมเจ้า และพระสังฆเจ้า จะได้รับการจัดการให้ความคุ้มครองและรักษาพระพุทธศาสนาโดยชอบธรรมตลอดไป ข้าแต่พระสงฆ์ผู้เจริญ ขอพระสงฆ์จงจำไว้ด้วยว่า ข้าพเจ้าเป็นพุทธศาสนูปถัมภกเถิด"

ในฐานะที่ทรงเป็นพุทธมามกะ นอกจากจะทรงศึกษาและปฏิบัติธรรมด้วยพระองค์เองแล้ว ยังพระราชทานพระบรมราชานุเคราะห์ และพระบรมราชูปถัมภ์ แก่การพระศาสนาด้วยวิธีการต่าง ๆ อย่างเช่นการส่งเสริมการศึกษาและการปฏิบัติธรรมของพระสงฆ์ ผ่านโครงการทุนเล่าเรียนหลวงสำหรับพระสงฆ์ไทย ที่พระบาทสมเด็จพระบรมชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร ทรงเป็นผู้พระราชทานกำเนิดไว้เมื่อพุทธศักราช ๒๕๔๖

และพระองค์ท่านสืบสาน รักษาและต่อยอดพระราชกรณียกิจประการนี้สืบมา ด้วยการพระราชทานทุนศึกษาบาลีชั้นสูง ทุนระดับอุดมศึกษาในมหาวิทยาลัยสงฆ์ พร้อมทั้งต่อยอดด้วยการพระราชทานทุนเล่าเรียนหลวง ให้แก่หลักสูตรการอบรมพระนักเทศน์ หลักสูตรการอบรมพระวิปัสสนาจารย์ และหลักสูตรการอบรมพระธรรมจาริก เป็นต้น

 

พระราชกรณียกิจใหญ่น้อยทั้งหลายที่สมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภารเจ้า ผู้ทรงพระคุณอันประเสริฐ ได้ทรงบำเพ็ญเพื่อประโยชน์สุขของประชาชนชาวไทย มีมากมายเกินกว่าที่จะพรรณนาได้ครบถ้วน ดังที่ได้กล่าวมานั้นก็เป็นเพียงส่วนหนึ่งเท่านั้น ที่พระองค์ทรงปกครองแผ่นดินโดยธรรมตามนัยแห่งพุทธภาษิตที่ว่า "อลํ กาตํุ อลํ สํวิธาตุํ" แปลความว่า "ตนเองปฏิบัติเองก็ได้ ใช้ให้คนอื่นปฏิบัติก็ได้" จนส่งผลให้เกิดความสุขสงบและเจริญรุ่งเรืองทั้งในฝ่ายราชอาณาจักรและฝ่ายพุทธจักร

การที่สมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภารเจ้า ผู้ทรงพระคุณอันประเสริฐ ทรงสามารถบำเพ็ญปรหิตปฏิบัติ คือการทำประโยชน์สุขแก่ประชาราษฎรอย่างมีประสิทธิภาพและประสิทธิผล ก็เพราะว่าทรงเพียบพร้อมด้วยกำลังทั้ง ๕ ประการดังที่ได้พรรณนามาข้างต้น และในกำลังทั้ง ๕ ประการนั้น กำลังปัญญาจัดว่าสำคัญที่สุด

การเป็นผู้นำที่ดีต้องมีปัญญาในการปกครองหมู่คณะ ผู้มีปัญญานั้นชื่อว่าเป็นคนใจเพชร สมดังพระบาลีนิกเขปบทที่ยกขึ้นมาว่า

"อยํ วุจฺจติ ภิกฺขเว วชิรูปมจิตฺโต ปุคฺคโล"
แปลความว่า "ภิกษุทั้งหลาย บุคคลนี้เรียกว่าผู้มีใจประดุจเพชร"
​

บุคคลที่ได้ชื่อว่าคนใจเพชร ก็ต้องมีปัญญาประดุจเพชรเช่นกัน คือมีความฉลาด เฉียบแหลม สามารถตัดกิเลสได้ในระดับโลกุตระ และสามารถแทงทะลุทุกปัญหาในระดับโลกิยะ สมดังที่พระนาคเสนกล่าวไว้ว่า "เฉทนลกฺขณา ปญฺญา" แปลความว่า "ปัญญามีการตัดเป็นลักษณะ"

การที่จะมีปัญญาเฉียบแหลมนั้นก็ต้องเป็นเช่นเดียวกับเพชร ที่สามารถตัดอัญมณีต่าง ๆ ได้ เพราะว่าเพชรเป็นวัสดุที่แข็งแกร่งที่สุดในโลก สมดังพระบาลีที่มาในวชิรสูตรที่กล่าวว่า "วชิรสฺส นตฺถิ กิญฺจิ อเภชฺชํ มณิ วา ปาสาโณ วา" แปลความว่า "ไม่มีแก้วมณีหรือก้อนศิลาใด ๆ ที่เพชรตัดไม่ได้" โดยนัยนี้จึงไม่มีปัญหาใดที่ปัญญาประดุจเพชรนี้จักแก้ไม่ได้

ปัญญาเป็นคุณธรรมที่มาคู่กับความสงสารเห็นใจ ปรารถนาจักให้ผู้อื่นพ้นทุกข์ เป็นปัญญาและกรุณาอันเป็นคุณธรรมของมหาบุรุษ ประดุจดังผู้มีปัญญายืนอยู่บนยอดปราสาท มองลงมายังฝูงคนผู้อยู่บนพื้นดินที่กำลังประสบปัญหาต่าง ๆ แล้วเกิดความสงสารเห็นใจ ต้องการที่จะให้ความช่วยเหลือ

 

ในทำนองเดียวกัน สมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภารเจ้า ผู้ทรงพระคุณอันประเสริฐ ทรงเป็นมหาบุรุษผู้เพียบพร้อมด้วยอัตตหิตสมบัติ คือกำลังแห่งพระปัญญาประดุจเพชร แล้วทรงบำเพ็ญปรหิตปฏิบัติด้วยอำนาจแห่งพระมหากรุณา จึงได้ทรงตั้งพระราชปณิธานที่จะสืบสาน รักษา และต่อยอด ในพระราชกรณียกิจของพระราชบุพการีและสมเด็จพระบูรพมหากษัตริยาธิราชเจ้า เพื่ออำนวยประโยชน์สุขแก่อาณาประชาราษฎร์สืบไป

ดังนั้น..ในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๖ รอบ ในวันอาทิตย์ที่ ๒๘ กรกฎาคม พุทธศักราช ๒๕๖๗ นี้ รัฐบาลพร้อมด้วยคณะสงฆ์และประชาราษฎรทุกหมู่เหล่า ได้มีความสมานฉันท์พร้อมใจกัน แสดงออกซึ่งความปีติโสมนัสและความจงรักภักดี ด้วยการกระทำความดีมีประการต่าง ๆ เพื่อน้อมถวายเป็นพระพรชัยมงคลโดยถ้วนกัน

เทสนาปริโยสาเน ในอวสานอันเป็นที่สุดแห่งพระธรรมเทศนา ขออำนาจแห่งคุณพระศรีรัตนตรัย และอานุภาพแห่งกุศลบุญราศีอันเป็นส่วนธัมมัสสวนมัยนี้ จงมารวมกันเป็นตบะเดชะ พลวปัจจัย สัมฤทธิผลเป็นพระพรชัยมงคล แด่สมเด็จบรมบพิตรพระราชสมภารเจ้า ผู้ทรงพระคุณอันประเสริฐ

ขอให้ทรงเจริญราชสิริสวัสดิ์พิพัฒนมงคลพระชนมสุขทุกประการ พระบรมเดชานุภาพแผ่ไพศาล ทรงอภิบาลรักษาประเทศชาติ พระศาสนา และพระบรมราชจักรีวงศ์ ให้ดำรงวัฒนาสถาพร ตลอดจิรัฐิติกาลเทอญ

รับประทานแสดงพระธรรมเทศนาในวชิโรปมกถา พอสมควรแก่เวลา จึงขอสมมติยุติพระธรรมเทศนาลงคงไว้แต่เพียงเท่านี้ เอวัง ก็มีด้วยประการะฉะนี้

พระครูวิลาศกาญจนธรรม, ดร.
พระธรรมเทศนากัณฑ์วชิโรปมกถา
วันอาทิตย์ที่ ๒๘ กรกฎาคม พุทธศักราช ๒๕๖๗
(ถอดจากเสียงเป็นอักษร โดย เผือกน้อย)