อานิสงส์ของการมีความถ่อมตน

การมี<WBR>ความ<WBR>ถ่อม<WBR>ตน​

มหาสมุทร<WBR>เป็น<WBR>ที่<WBR>ไหล<WBR>มา<WBR>รวม<WBR>กัน<WBR>ของ<WBR>น้ำ<WBR>จาก<WBR>ทุก<WBR>สาร<WBR>ทิศ
จะ<WBR>ต้อง<WBR>มี<WBR>ระดับ<WBR>พื้น<WBR>ที่<WBR>ต่ำ<WBR>พื้น<WBR>ที่<WBR>ตรง<WBR>ต้น<WBR>น้ำ<WBR>ทั้ง<WBR>หลาย<WBR>ฉัน<WBR>ใด
ผู้<WBR>ที่<WBR>ต้อง<WBR>การ<WBR>จะ<WBR>ถ่าย<WBR>ทอด<WBR>คุณ<WBR>ความ<WBR>ดี<WBR>จาก<WBR>บุคคล<WBR>ทั้ง<WBR>หลาย
ก็<WBR>จะ<WBR>ต้อง<WBR>มี<WBR>ความ<WBR>อ่อน<WBR>น้อม<WBR>ถ่อม<WBR>ตน<WBR>ก่อน<WBR>ฉัน<WBR>นั้น

ความ<WBR>ถ่อม<WBR>ตน<WBR>คือ<WBR>อะไร
​

<DD>ความ<WBR>ถ่อม<WBR>ตน<WBR>มา<WBR>จาก<WBR>ภาษา<WBR>บาลี<WBR>ว่า " นิ<WBR>วา<WBR>โต <WBR><WBR>"
<DD>วา<WBR>โต แปล<WBR>ว่า ลม พอง<WBR>ลม
<DD>นิ แปล<WBR>ว่า ไม่
<DD>นิ<WBR>วา<WBR>โต แปล<WBR>ว่า ไม่<WBR>พอง<WBR>ลม เอา<WBR>ลม<WBR>ออก<WBR>แล้ว คือ เอา<WBR>มานะ<WBR>ทิฐิ<WBR>ออก มี<WBR>ความ<WBR>สงบ<WBR>เสงี่ยม เจียม<WBR>ตน ไม่<WBR>เบ่ง ไม่<WBR>ทะนง <WBR>ตน ไม่<WBR>มี<WBR>ความ<WBR>มานะ<WBR>ถือ<WBR>ตัว ไม่<WBR>อวด<WBR>ดื้อ<WBR>ถือ<WBR>ดี ไม่<WBR> ยโส<WBR>โอหัง ไม่<WBR>ดู<WBR>ถูก<WBR>เหยียด<WBR>หยาม<WBR>ใคร ไม่<WBR>กระด้าง ไม่<WBR>เย่อ<WBR>หยิ่ง จองหอง

ความ<WBR>แตก<WBR>ต่าง<WBR>ระหว่าง<WBR>ความ<WBR>เคารพกับความ<WBR>ถ่อม<WBR>ตน <DD>
<DD>ความ<WBR>เคารพ เป็น<WBR>การ<WBR>ปรารภ<WBR>ผู้<WBR>อื่น ตระ<WBR>หนัก<WBR>ใน<WBR> คุณ<WBR>งาม<WBR>ความ<WBR>ดี<WBR>ของ<WBR>ผู้<WBR>อื่น พบ<WBR>ใคร<WBR>ก็<WBR>คอย<WBR>จ้อง<WBR> หา<WBR>ข้อ<WBR>ดี<WBR>ของ<WBR>เขา ไม่<WBR>จับ<WBR>ผิด สามารถ<WBR>ประเมิน<WBR>คุณ<WBR>ค่า<WBR>ของ <WBR>ผู้<WBR>อื่น<WBR>ได้<WBR>ตาม<WBR>ความ<WBR>เป็น<WBR>จริง แล้ว<WBR>แสดง<WBR>อาการ<WBR>เคารพ <WBR>นับ<WBR>ถือ<WBR>ด้วย<WBR>กาย วาจา ใจ
<DD>ส่วน<WBR>ความ<WBR>ถ่อม<WBR>ตน เป็น<WBR>การ<WBR>ปรารภ<WBR>ตน<WBR>เอง คือ คอย<WBR>ตาม <WBR>พิจารณา<WBR>ข้อ<WBR>บก<WBR>พร่อง<WBR>ของ<WBR>ตน<WBR>เอง จับ<WBR>ผิด<WBR>ตัว<WBR>เอง สามารถ <WBR>ประเมิน<WBR>ค่า<WBR>ของ<WBR>ตน<WBR>เอง<WBR>ได้ ถูก<WBR>ต้อง<WBR>ตาม<WBR>ความ<WBR>เป็น<WBR>จริง ไม่<WBR>อวด<WBR>ดื้อ<WBR>ถือ<WBR>ดี สามารถ<WBR>น้อม<WBR>ตัว<WBR>ลง<WBR>เพื่อ<WBR>ถ่าย<WBR>ทอด<WBR> คุณ<WBR>ความ<WBR>ดี<WBR>ของ<WBR>ผู้<WBR>อื่น<WBR>เข้า<WBR>สู่<WBR>ตัว<WBR>ได้<WBR>เต็ม<WBR>ที่
<DD>คน<WBR>ที่<WBR>มี<WBR>ความ<WBR>เคารพ<WBR>อาจ<WBR>ขาด<WBR>ความ<WBR>ถ่อม<WBR>ตน <WBR>ก็<WBR>ได้ เช่น บาง<WBR>คน<WBR>เมื่อ<WBR>พบ<WBR>คน<WBR>ดี<WBR>ก็<WBR>ตระ<WBR>หนัก<WBR>ใน <WBR>ความ<WBR>ดี<WBR>ความ<WBR>สามารถ<WBR>ของ<WBR>เขา คือ<WBR>มี<WBR>ความ<WBR>เคารพ แต่<WBR>ขณะ <WBR>เดียว<WBR>กัน ถ้า<WBR>จะ<WBR>ให้<WBR>อ่อน<WBR>เข้า<WBR>ไป<WBR>หา<WBR>เขา<WBR>ทำ<WBR>ไม่ <WBR>ได้ ชอบ<WBR>เอา<WBR>ตัว<WBR>เข้า<WBR>ไป<WBR>เทียบ<WBR>ด้วย แล้ว<WBR>ใจ<WBR>ของ<WBR>ตัว<WBR> ก็<WBR>พอง<WBR>รับ<WBR>ทัน<WBR>ที<WBR>ว่า </I>" ถึง<WBR>เอ็ง<WBR>จะ<WBR>แน่ แต่<WBR>ข้า<WBR>ก็<WBR>หนึ่ง <WBR>เหมือน<WBR>กัน <WBR><WBR>"</I> ใจ<WBR>ของ<WBR>เขา<WBR>จะ<WBR>พอง<WBR>เหมือนอึ่งอ่าง<WBR>พอง <WBR>ลม คอย<WBR>แต่<WBR>คิด<WBR>ว่า " ข้า<WBR>วิเศษ<WBR>กว่า <WBR><WBR>" ทุก<WBR>ที <DD>
สิ่ง<WBR>ที่<WBR>คน<WBR>ทั่ว<WBR>ไป<WBR>หลง<WBR>ถือ<WBR>เอา<WBR>ทำ<WBR>ให้<WBR>ถือ<WBR>ตัว

1. ชาติ<WBR>ตระกูล เช่น คิด<WBR>ว่า " ตระกูล<WBR>ฉัน<WBR>นี้<WBR>เป็น<WBR>ตระกูล<WBR>ใหญ่ เชื้อ<WBR>สาย<WBR>ผู้<WBR>ดี<WBR>เก่า พ่อ แม่ ปู่ ย่า ตา ยาย กี่<WBR>รุ่น<WBR>กี่<WBR>รุ่น มี<WBR>ชื่อ<WBR>เสียง<WBR>โด่ง<WBR>ดัง<WBR>มา<WBR>ตลอด คน<WBR>อื่น<WBR>จะ<WBR>มา<WBR>เทียบ<WBR>ฉัน<WBR>ได้<WBR>อย่าง<WBR>ไร <WBR><WBR>" เมื่อ<WBR>หลง<WBR>ถือ<WBR>ว่า<WBR>ตน<WBR>มี<WBR>ชาติ<WBR>ตระกูล<WBR>สูง<WBR>กว่า<WBR>ผู้<WBR>อื่น<WBR>ความ<WBR>ถือ<WBR>ตัว<WBR>ก็<WBR>เกิด<WBR>ขึ้น
2. ทรัพย์<WBR>สมบัติ เช่น คิด<WBR>ว่า " เฮอะ<WBR>! ทรัพย์<WBR>สิน<WBR>เงิน<WBR>ทอง<WBR>ของ<WBR>ฉัน<WBR>มี<WBR>มาก<WBR>มาย จะ<WBR>ซื้อ<WBR>หา<WBR>อะไร<WBR>ก็<WBR>ได้<WBR>อย่าง<WBR>ใจ<WBR>ไม่<WBR>เห็น<WBR>จะ<WBR>ต้อง<WBR>ไป<WBR>ง้อ ไป<WBR>เกรง<WBR>ใจ<WBR>ใคร <WBR><WBR>" เมื่อ<WBR>หลง<WBR>ถือ<WBR>ว่า<WBR>ตน<WBR>มี<WBR>ทรัพย์<WBR>สมบัติ<WBR>มาก<WBR>กว่า<WBR>ผู้<WBR>อื่น ความ<WBR>ถือ<WBR>ตัว<WBR>ก็<WBR>เกิด<WBR>ขึ้น
3. รูป<WBR>ร่าง<WBR>หน้า<WBR>ตา เช่น คิด<WBR>ว่า " ฮึ ฉัน<WBR>นี้<WBR>สวย<WBR>น้อย<WBR>หน้า<WBR>ใคร<WBR>เสีย<WBR>เมื่อ<WBR>ไหร่ ดู<WBR>ซิ ผิว<WBR>ก็<WBR>ละเอียด จมูก<WBR>ก็<WBR>โด่ง ตา<WBR>ก็<WBR>กลม นาง<WBR>งาม<WBR> จักรวาล<WBR>ที่<WBR>ว่า<WBR>สวย ๆ ลอง<WBR>มา<WBR>เทียบ<WBR>กัน<WBR>ดู<WBR>สัก<WBR>ที<WBR>เถอะ<WBR>น่า ไม่<WBR>แน่<WBR>หรอก <WBR><WBR>" เมื่อ<WBR>หลง<WBR>ถือ<WBR>ว่า<WBR>ตน<WBR>มี<WBR>รูป<WBR>ร่าง<WBR>หน้า<WBR>ตา<WBR>ดี<WBR>กว่า<WBR>ผู้<WBR>อื่น ความ<WBR>ถือ<WBR>ตัว<WBR>ก็<WBR>เกิด<WBR>ขึ้น
4. ความ<WBR>รู้<WBR>ความ<WBR>สามารถ เช่น คิด<WBR>ว่า " ฉัน<WBR>มี<WBR>ความ<WBR>รู้<WBR>ระดับ<WBR>ปริญญา<WBR>โท ปริญญา<WBR>เอก ปริญญา<WBR>ที่<WBR>ไหน<WBR>ที่<WBR>ว่า<WBR>ยาก ๆ กวาด<WBR>มา<WBR>หมด<WBR>แล้ว ฝี<WBR>มือ<WBR>ก็<WBR>แน่<WBR>กว่า<WBR>ใคร ใคร ๆ ก็<WBR>สู้<WBR>ฉัน<WBR>ไม่<WBR>ได้ <WBR><WBR>" เมื่อ<WBR>หลง<WBR>ถือ<WBR>ว่า<WBR>ตน<WBR>มี<WBR>ความ<WBR>รู้<WBR>ความ<WBR>สามารถ<WBR>สูง<WBR>กว่า<WBR>ผู้<WBR>อื่น ความ<WBR>ถือ<WBR>ตัว<WBR>ก็เก็ดขึ้น
5. ยศ<WBR>ตำแหน่ง เช่น คิด<WBR>ว่า " ฮึ<WBR><WBR>! ฉัน<WBR>นี้<WBR>มัน<WBR>ชั้น ผู้<WBR>อำนวย<WBR>การ<WBR>กอง<WBR>อธิบดี ปลัด<WBR>กระทรวง ซี<WBR><WBR>8 ซี 9 ซี<WBR><WBR>10 ซี<WBR><WBR>11 แล้ว ใคร<WBR>จะ<WBR>มา<WBR>แน่<WBR>เท่า<WBR>ฉัน <WBR><WBR>" เมื่อ<WBR>หลง<WBR>ถือ<WBR>ว่า<WBR>ตน<WBR>มี<WBR>ยศ<WBR>ตำแหน่ง<WBR>สูง<WBR>กว่า<WBR>ผู้<WBR>อื่น ความ<WBR>ถือ<WBR>ตัว<WBR>ก็<WBR>เกิด<WBR>ขึ้น <CENTER> </CENTER>
   ​
6. บริวาร เช่น คิด<WBR>ว่า " เฮอะ<WBR>! สมัคร<WBR>พรรค<WBR>พวก ลูก<WBR>น้อง<WBR>ฉัน<WBR>มี<WBR>เยอะ<WBR>แยะ ใคร<WBR>จะ<WBR>กล้า<WBR>มา<WBR>หือ ใคร<WBR>จะ<WBR>กล้า<WBR>มา<WBR>กำเริบเสิบ<WBR>สาน <WBR><WBR>" เมื่อ<WBR>หลง<WBR>ถือ<WBR>ว่า<WBR>ตน<WBR>มี<WBR>บริวาร<WBR>มาก<WBR>กว่า<WBR>ผู้<WBR>อื่น ความ<WBR>ถือ<WBR>ตัว<WBR>ก็<WBR>เกิด<WBR>ขึ้น <CENTER> </CENTER>
   ​

<DD>คน<WBR>ทั่ว<WBR>ไป มัก<WBR>หลง<WBR>ยึด<WBR>เอา<WBR>สิ่ง<WBR>ต่าง ๆ 6 ประการ<WBR>นี้ เป็น <WBR>ข้อ<WBR>ถือ<WBR>ดี<WBR>ของ<WBR>ตัว หา<WBR>ได้<WBR>เคย<WBR>คิด<WBR>ว่า สิ่ง<WBR>ต่าง ๆ ที่<WBR> ว่า<WBR>นั้น มัน<WBR>จะ<WBR>เป็น<WBR>ของ<WBR>เรา<WBR>ตลอด<WBR>ไป<WBR>หรือ<WBR>ไม่ จีรัง<WBR>ยั่งยืน <WBR>หรือ<WBR>เปล่า ที่<WBR>ว่า<WBR>หล่อ ๆ สวย ๆ พอ<WBR>อายุ<WBR>สัก<WBR>หก<WBR>สิบ<WBR>เจ็ด<WBR>สิบ <WBR>จะ<WBR>มี<WBR>ใคร<WBR>อยาก<WBR>มอง เศรษฐี มหา<WBR>เศรษฐี ทำ<WBR>การ<WBR>ค้า<WBR>ผิด<WBR>พลาด <WBR>เข้า ล่ม<WBR>จม<WBR>กลาย<WBR>เป็น<WBR>ยาจก<WBR>ภาย<WBR>ใน<WBR>วัน<WBR>เดียว<WBR>ก็<WBR>มี <WBR>ตัว<WBR>อย่าง<WBR>มา<WBR>มากแล้ และ<WBR>ถึง<WBR>จะ<WBR>เป็น<WBR>เศรษฐี<WBR>ไป<WBR>จน<WBR> ตาย<WBR>ก็<WBR>ใช่<WBR>ว่า<WBR>จะ<WBR>ขน<WBR>เงิน<WBR>ขน<WBR>ทอง<WBR>ไป<WBR>ปรโลก<WBR>ได้ <WBR>เมื่อ<WBR>ไหร่ ถ้า<WBR>ไม่<WBR>รู้<WBR>จัก<WBR>สร้าง<WBR>คุณ<WBR>ความ<WBR>ดี ถึง<WBR>มี<WBR>เงิน <WBR>ทอง<WBR>มาก<WBR>เท่า<WBR>ไหร่ก็<WBR>ไม่<WBR>พ้น<WBR>ทุกข์<WBR>ไป<WBR>ได้ ยิ่ง<WBR>รวย<WBR>มาก <WBR>ก็<WBR>ยิ่ง<WBR>ทุกข์<WBR>มาก ทั้ง<WBR>หา ห่วง ยศ<WBR>ตำแหน่ง บริวาร<WBR>นั้น<WBR>ก็<WBR>ใช่<WBR>ว่า <WBR>จะ<WBR>คง<WBR>อยู่กับเรา<WBR>อย่าง<WBR>นั้น<WBR>ตลอด<WBR>ไป ทุก<WBR>อย่าง<WBR>ไม่<WBR>มี<WBR> อะไร<WBR>แน่<WBR>นอน ไม่<WBR>ใช่<WBR>เป็น<WBR>ของ<WBR>เรา<WBR>จริง ๆ เป็น<WBR>เพียง<WBR>สิ่ง<WBR>สมมติ <WBR>กัน<WBR>ขึ้น<WBR>เพื่อ<WBR>ให้<WBR>คน<WBR>ใน<WBR>สังคม<WBR>ทำ<WBR>งาน<WBR>ตาม<WBR>หน้า <WBR>ที่<WBR>ของ<WBR>ตน<WBR>เท่า<WBR>นั้น สิ่ง<WBR>ที่<WBR>จะ<WBR>คง<WBR>อยู่กับตัว<WBR>เรา<WBR>อย่าง <WBR>แน่<WBR>นอน และ<WBR>ช่วย<WBR>ให้<WBR>เรา<WBR>พ้น<WBR>ทุกข์<WBR>ได้<WBR>จริง ๆ คือ ความ<WBR>ดี <WBR>ใน<WBR>ตัว<WBR>เรา<WBR>ต่าง<WBR>หาก <DD>
<DD>และ<WBR>การ<WBR>ที่<WBR>เรา<WBR>ถือ<WBR>ตัว<WBR>เย่อ<WBR>หยิ่ง ทะนง<WBR>ตน<WBR>นั้น มัน <WBR>ทำ<WBR>ให้<WBR>อะไร<WBR>ใน<WBR>ตัว<WBR>เรา<WBR>ดี<WBR>ขึ้น<WBR>บ้าง จะ<WBR>ทำ<WBR>ให้<WBR> คน<WBR>อื่น<WBR>นับ<WBR>ถือ<WBR>ว่า<WBR>ตัว<WBR>เรา<WBR>ยิ่ง<WBR>ใหญ่ ก็<WBR>หา<WBR>มิ<WBR>ได้ รัง <WBR>แต่<WBR>จะ<WBR>ทำ<WBR>ให้<WBR>เขา<WBR>เกลียด<WBR>ชัง<WBR>เหม็น<WBR>หน้า เหมือน<WBR>คน<WBR> อยาก<WBR>ให้<WBR>คน<WBR>อื่น<WBR>รู้<WBR>ว่า<WBR>ตัว<WBR>อ้วน<WBR>ท้วน<WBR>สมบูรณ์<WBR>จึง<WBR> อม<WBR>ลม<WBR>เข้า<WBR>ปาก<WBR>ทำ<WBR>ให้<WBR>แก้ม<WBR>ตุ่ย ใคร<WBR>เห็น<WBR>เข้า<WBR>แทน<WBR> ที่<WBR>จะ<WBR>ชม<WBR>เขา<WBR>มี<WBR>แต่<WBR>จะ<WBR>หัวเราะ<WBR>เยาะ<WBR>และ<WBR>ถ้า<WBR>ขืน <WBR>อม<WBR>ลม<WBR>อยู่<WBR>อย่าง<WBR>นั้น ข้าว<WBR>ก็<WBR>กิน<WBR>ไม่<WBR>ได้ น้ำ<WBR>ก็<WBR>กิน <WBR>ไม่<WBR>ได้ ตัว<WBR>ก็<WBR>มี<WBR>แต่<WBR>จะ<WBR>ผอม<WBR>ซูบ<WBR>ซีบลง<WBR>ทุก<WBR>ที
</DD><DD>แท้<WBR>จริง ผู้<WBR>ที่<WBR>จะ<WBR>เป็น<WBR>ผู้<WBR>ยิ่ง<WBR>ใหญ่ ได้<WBR>รับ<WBR>การ <WBR>ยก<WBR>ย่อง<WBR>นับ<WBR>ถือ<WBR>จาก<WBR>คน<WBR>อื่น<WBR>ทั้ง<WBR>กาย<WBR>และ<WBR>ใจ <WBR>นั้น จะ<WBR>ต้อง<WBR>เป็น<WBR>ผู้<WBR>ที่<WBR>มี<WBR>ความ<WBR>อ่อน<WBR>น้อม<WBR>ถ่อม<WBR>ตน <WBR>อย่าง<WBR>เต็ม<WBR>ที่<WBR>เท่า<WBR>นั้น ผู้<WBR>ที่<WBR>ฉลาด<WBR>จึง<WBR>ไม่<WBR>ควร<WBR>หลง <WBR>ยึด<WBR>เอา<WBR>สิ่ง<WBR>เหล่า<WBR>นี้ มา<WBR>ทำ<WBR>ให้<WBR>ตน<WBR>เกิด<WBR>ความ<WBR>ถือ<WBR>ตัว <DD>
โทษ<WBR>ของ<WBR>การ<WBR>อวด<WBR>ดื้อ<WBR>ถือ<WBR>ดี

1. ทำ<WBR>ให้<WBR>เสีย<WBR>ตน เพราะ<WBR>เป็น<WBR>คน<WBR>รับ<WBR>ความ<WBR>ดี<WBR>จาก<WBR>คน<WBR>อื่น<WBR>ไม่<WBR>ได้ กลัว<WBR>เสีย<WBR>เกียรติ ประเมิน<WBR>ค่า<WBR>ตน<WBR>สูง<WBR>กว่า<WBR>ความ<WBR>เป็น<WBR>จริง คิด<WBR>แต่<WBR>ว่า<WBR>เรา<WBR>ดี<WBR>อยู่<WBR>แล้ว ใคร ๆ ก็<WBR>สู้<WBR>เรา<WBR>ไม่<WBR>ได้ โบราณ<WBR>ท่าน<WBR>จึง<WBR>มี<WBR>คำ<WBR>สอน<WBR>เตือน<WBR>ใจ<WBR>ไว้<WBR>ว่า " ลูก<WBR>ท่าน<WBR>หลาน<WBR>เธอ ลูก<WBR>เจ้า<WBR>บ้าน หลาน<WBR>เจ้า<WBR>วัด มัก<WBR>จะ<WBR>เอา<WBR>ดี<WBR>ไม่<WBR>ค่อย<WBR>ได้ <WBR><WBR>" เพราะ<WBR>มัก<WBR>จะ<WBR>ติด<WBR>นิสัย<WBR>อวด<WBR>ดี<WBR>ถือ<WBR>ตัว ยโส<WBR>โอหัง จึง<WBR>ไม่<WBR>มี<WBR>ใคร<WBR>อยาก<WBR>แนะ<WBR>นำ<WBR>สั่ง<WBR>สอน<WBR>ให้ ทำ<WBR>ผิด<WBR>ก็<WBR>ไม่<WBR>มี<WBR>ใคร<WBR>อยาก<WBR>เตือน สุด<WBR>ท้าย<WBR>ก็<WBR>คบ<WBR>อยู่กับพวก<WBR>ประจบ<WBR>สอพลอ ทำ<WBR>ผิด ถลำ<WBR>ลึก<WBR>ไป<WBR>ทุก<WBR>ที จน<WBR>สุด<WBR>ทางแก้
2. ทำ<WBR>ให้<WBR>เสีย<WBR>มิตร เพราะ<WBR>เป็น<WBR>คน<WBR>เจ้า<WBR>ยศ เจ้า<WBR>อย่าง ที่<WBR>ไม่<WBR>ควร<WBR>ถือ<WBR>ก็<WBR>ถือ ไม่<WBR>ควร<WBR>โกรธ<WBR>ก็<WBR>โกรธ จึง<WBR>ไม่<WBR>มี<WBR>ใคร<WBR>อยาก<WBR>คบ<WBR>ด้วย คน<WBR>พวก<WBR>นี้<WBR>ถึง<WBR>แม้<WBR>ใน<WBR>เบื้อง<WBR>ต้น<WBR>จะ<WBR>ทำ<WBR>ความ<WBR>ดี แต่<WBR>ทำ<WBR>ไป<WBR>ได้<WBR>ไม่<WBR>กี่<WBR>น้ำ<WBR>ก็<WBR>จอด เพราะ<WBR>ไม่<WBR>มี<WBR>คน<WBR>สนับสนุน เป็น<WBR>เหมือน<WBR>เจดีย์<WBR>ฐาน<WBR>แคบ ไม่<WBR>สามารถ<WBR>สร้าง<WBR>ให้<WBR>สูง<WBR>ขึ้น<WBR>ไป<WBR>ได้
3. ทำ<WBR>ให้<WBR>เสีย<WBR>หมู่<WBR>คณะ เพราะ<WBR>เป็น<WBR>คน<WBR>อวด<WBR>เบ่ง จะ<WBR>เอา<WBR>แต่<WBR>อภิสิทธิ์ ทำ<WBR>ให้<WBR>เสีย<WBR>ระเบียบ<WBR>วินัย หมู่<WBR>คณะ<WBR>แตก<WBR>แยก
   <DD>หมู่<WBR>คณะ<WBR>ใด<WBR>ที่<WBR>สมาชิก<WBR>มี<WBR>ความ<WBR>อ่อน<WBR>น้อม<WBR>ถ่อม <WBR>ตน แม้<WBR>บาง<WBR>ครั้ง<WBR>จะ<WBR>มี<WBR>การ<WBR>ทะเลาะ<WBR>เบาะ<WBR>แว้ง<WBR>กัน<WBR> บ้าง แต่<WBR>ไม่<WBR>นาน<WBR>ก็<WBR>สามารถ<WBR>สมาน<WBR>สามัคคี<WBR>ป้อง<WBR>กัน<WBR>อันตราย<WBR> ทั้ง<WBR>หลาย<WBR>ได้<WBR>โดย<WBR>ง่าย เหมือน<WBR>ดิน<WBR>เหนียว<WBR>ใน<WBR>ท้อง<WBR>นา<WBR>ยาม <WBR>หน้า<WBR>แล้ง<WBR>ก็<WBR>แตก<WBR>ระ<WBR>แหง<WBR>เป็น<WBR>ร่อง<WBR>ลึก ดู<WBR>เหมือน<WBR> ไม่<WBR>มี<WBR>ทางที่<WBR>จะ<WBR>ประสาน<WBR>รวม<WBR>กัน<WBR>ได้<WBR>อีก<WBR>แล้ว แต่<WBR>พอ<WBR> ฝน<WBR>ตก<WBR>ลง<WBR>มา<WBR>ซู่<WBR>เดียว<WBR>ก็<WBR>สามารถ<WBR>ประสาน<WBR>คืน<WBR>เป็น<WBR> ปึก<WBR>แผ่น<WBR>เดียว<WBR>กัน<WBR>ได้<WBR>อย่าง<WBR>น่าอัศจรรรย <DD><WBR>์ <DD>ส่วน<WBR>หมู่<WBR>คณะ<WBR>ใด ที่<WBR>สมาชิก<WBR>มี<WBR>ความ<WBR>ถือ<WBR>ตัว<WBR>จัด ก็ <WBR>ไม่<WBR>มี<WBR>ทางที่<WBR>หมู่<WBR>คณะ<WBR>นั้น<WBR>จะ<WBR>เกิด<WBR>ความ<WBR>สมาน<WBR> สามัคคี<WBR>กัน<WBR>ได้ เหมือน<WBR>ดิน<WBR>ทราย<WBR>ที่<WBR>แม้<WBR>ฝน<WBR>จะ<WBR>ตก<WBR>จน <WBR>น้ำ<WBR>ท่วม ก็<WBR>ไม่<WBR>มี<WBR>ทางประสาน<WBR>รวม<WBR>กัน<WBR>ได้<WBR>สนิท เช่น<WBR>ใน <WBR>ประเทศ<WBR>อินเดีย<WBR>ใน<WBR>อดีต<WBR>ซึ่ง<WBR>พลเมือง<WBR>มี<WBR>ความ<WBR>ถือ<WBR>ตัว <WBR>จัด แบ่ง<WBR>ชั้น<WBR>วรรณะ<WBR>กัน<WBR>อย่าง<WBR>หนัก แม้<WBR>เพียง<WBR>คน<WBR>วรรณะ<WBR> สูง<WBR>กว่า<WBR>ไป<WBR>เห็น<WBR>คน<WBR>วรรณะ<WBR>ต่ำ คน<WBR>จัณฑาล<WBR>เข้า<WBR>ก็<WBR>ต้อง <WBR>รีบ<WBR>ไป<WBR>อาบ<WBR>น้ำ<WBR>ล้าง<WBR>ตา เพราะ<WBR>กลัว<WBR>เสียด<WBR>จัญไร<WBR>จะ<WBR>ติด </DD><DD> </DD><DD>เพราะ<WBR>ถือ<WBR>ตัว<WBR>กัน<WBR>อย่าง<WBR>นี้ พอ<WBR>ถึง<WBR>คราว<WBR>มี<WBR>ข้าศึก<WBR>รุก <WBR>ราน เลย<WBR>ไม่<WBR>มี<WBR>ใคร<WBR>ช่วย<WBR>ใคร<WBR>กำจัด<WBR>ศัตรู ปล่อย<WBR>ให้<WBR>ศัตรู <WBR>เข้า<WBR>ยึด<WBR>ครอง<WBR>ประเทศ<WBR>โดย<WBR>ง่าย พวก<WBR>คน<WBR>วรรณะ<WBR>ต่ำ<WBR>ก็ <WBR>คิด<WBR>ว่า<WBR>ดี<WBR>แล้ว คน<WBR>วรรณะ<WBR>สูง ๆ จะ<WBR>ได้<WBR>รู้<WBR>สึก<WBR>เสีย<WBR> บ้าง คน<WBR>วรรณะ<WBR>สูง<WBR>ด้วย<WBR>กัน<WBR>เอง<WBR>ก็<WBR>ยัง<WBR>ถือ<WBR>ตัว<WBR>ทะเลาะ <WBR>รบ<WBR>กัน<WBR>เอง เพราะ<WBR>ถือ<WBR>ตัว<WBR>กัน<WBR>อย่าง<WBR>นี้ แม้<WBR>มี<WBR>พลเมือง <WBR>มาก<WBR>หลาย<WBR>ร้อย<WBR>ล้าน<WBR>คน ก็<WBR>ยัง<WBR>ตก<WBR>เป็น<WBR>เมือง<WBR>ขึ้น<WBR> ของ<WBR>อังกฤษ ซึ่ง<WBR>ส่ง<WBR>ทหาร<WBR>มา<WBR>เพียง<WBR>หยิบ<WBR>มือ<WBR>เดียว
   
   <CENTER></CENTER>
   <CENTER>"นระ<WBR>ใด กระด้าง<WBR>โดย<WBR>ชาติ กระด้าง<WBR>โดย<WBR>ทรัพย์ และ<WBR>กระด้าง<WBR>โดย<WBR>โคตร ย่อม<WBR>ดู<WBR>หมิ่น<WBR>แม้<WBR>ญาติ<WBR>ของ<WBR>ตน กรรม 4 อย่าง<WBR>นี้<WBR>ของนระ<WBR>นั้น<WBR>เป็น<WBR>ทางแห่งความ<WBR>เสื่อม<WBR><WBR>"</CENTER>
   (พุทธ<WBR>พจน์)
   ​
   </DD>

วิธี<WBR>แก้<WBR>ความ<WBR>อวด<WBR>ดื้อ<WBR>ถือ<WBR>ดี

1. ต้อง<WBR>คบ<WBR>กัลยาณ<WBR>มิตร คือ คบ<WBR>คน<WBR>ดี จะ<WBR>ได้<WBR>คอย<WBR>แนะ<WBR>นำ<WBR>เตือน<WBR>สติ<WBR>เรา<WBR>ให้<WBR>ประเมิน<WBR>ค่า<WBR>ของ<WBR>ตน<WBR>เอง<WBR>ถูก<WBR>ต้อง<WBR>ตาม<WBR>ความ<WBR>เป็น<WBR>จริง คอย<WBR>แนะ<WBR>นำ<WBR>ปลูก<WBR>สร้าง<WBR>นิสัย<WBR>ดี ๆ ให้กับเรา ไม่<WBR>คบ<WBR>คน<WBR>ประจบ<WBR>สอพลอ ซึ่ง<WBR>จะ<WBR>พา<WBR>เรา<WBR>ไป<WBR>ใน<WBR>ทางเสีย นอก<WBR>จาก<WBR>นี้ จะ<WBR>ต้อง<WBR>แสดง<WBR>ความ<WBR>เคารพ<WBR>บูชา<WBR>บุคคล<WBR>ที่<WBR>ควร<WBR>บูชา<WBR>เสมอ ๆ เรา<WBR>จะ<WBR>ได้<WBR>ตระ<WBR>หนัก<WBR>เสมอ<WBR>ว่า ผู้<WBR>ที่<WBR>มี<WBR>คุณ<WBR>ธรรม<WBR>สูง<WBR>กว่า<WBR>เรา<WBR>ยัง<WBR>มี<WBR>อยู่
2. ต้อง<WBR>มี<WBR>โย<WBR>นิ<WBR>โสมนสิ<WBR>การ คือ รู้<WBR>จัก<WBR>คิด<WBR>ไตร่ตรอง<WBR>เอง เช่น พิจารณา<WBR>ว่า อุจจาระ ปัสสาวะ<WBR>ของ<WBR>เรา<WBR>ก็<WBR>เหม็น<WBR>เหมือน<WBR>คน<WBR>อื่น ๆ เขา เรา<WBR>เอง<WBR>ก็<WBR>ไม่<WBR>ได้<WBR>อยู่<WBR>ค้ำ<WBR>ฟ้า ถึง<WBR>จะ<WBR>เก่ง<WBR>อย่าง<WBR>ไร ใน<WBR>ที่<WBR>สุด<WBR>ก็<WBR>ต้อง<WBR>ตาย<WBR>เหมือน<WBR>กัน ตัว<WBR>เรา<WBR>ไม่<WBR>ได้<WBR>วิเศษ<WBR>กว่า<WBR>คน<WBR>อื่น<WBR>เลย สิ่ง<WBR>ใด<WBR>ที่<WBR>เป็น<WBR>ข้อ<WBR>ถือ<WBR>ตัว<WBR>ของ<WBR>เรา เช่น ชาติ<WBR>ตระกูล ฐานะ รูป<WBR>ร่าง<WBR>หน้า<WBR>ตา ยศ ตำแหน่ง หน้า<WBR>ที่<WBR>การ<WBR>งาน บริวาร ให้<WBR>หมั่น<WBR>นำ<WBR>สิ่ง<WBR>นั้น<WBR>มา<WBR>พิจารณา<WBR>เนือง ๆ ว่า สิ่ง<WBR>เหล่า<WBR>นั้น<WBR>ไม่<WBR>เที่ยง<WBR>แท้ ไม่จีรัง<WBR>ยั่งยืน ไม่<WBR>ได้<WBR>อยู่กับเรา<WBR>ตลอด<WBR>ไป

ลักษณะ<WBR>ของ<WBR>ผู้<WBR>มี<WBR>ความ<WBR>ถ่อม<WBR>ตน

1. <DD>ผู้<WBR>มี<WBR>ความ<WBR>ถ่อม<WBR>ตน จะ<WBR>เป็น<WBR>ผู้<WBR>ที่<WBR>รู้<WBR>คุณ<WBR>ค่า<WBR>ของ<WBR>ตน<WBR>ตาม<WBR>ความ<WBR>เป็น<WBR>จริง เจียม<WBR>เนื้อ<WBR>เจียม<WBR>ตัว ทำ<WBR>ให้<WBR>มี<WBR>ลักษณะ<WBR>อาการ<WBR>แสดง<WBR>ออก<WBR>ที่<WBR>ดี<WBR>เด่น<WBR>กว่า<WBR>คน<WBR>ทั้ง<WBR>หลาย 3 ประการ<WBR>ดัง<WBR>นี้
2. มี<WBR>กิริยา<WBR>อ่อน<WBR>น้อม คือ ไม่<WBR>ลด<WBR>ตัว<WBR>ลง<WBR>จน<WBR>เกิน<WBR>ควร และ<WBR>ไม่<WBR>ถือ<WBR>ตัว<WBR>จน<WBR>เกิน<WBR>งาม มี<WBR>กิริยา<WBR>อัน<WBR>เป็น<WBR>ที่<WBR>รัก อ่อน<WBR>ละมุน<WBR>ละไม<WBR>ต่อ<WBR>คน<WBR>ทั่ว<WBR>ไป<WBR>ทั้ง<WBR>ผู้<WBR>ใหญ่<WBR>ผู้<WBR>น้อย และ<WBR>ผู้<WBR>เสมอ<WBR>กัน รู้<WBR>ที่<WBR>ต่ำ<WBR>ที่<WBR>สูง ไม่<WBR>ตี<WBR>ตน<WBR>เสมอ<WBR>ท่าน มี<WBR>คุณสมบัติ<WBR>ผู้<WBR>ดี สำหรับ<WBR>แสดง<WBR>แก่<WBR>คน<WBR>ทั้ง<WBR>หลาย<WBR>โดย<WBR>เสมอ<WBR>หน้า<WBR>กัน ไม่<WBR>เลือก<WBR>ว่า<WBR>เขา<WBR>จะ<WBR>มี<WBR>ฐานะ<WBR>สูง<WBR>กว่า<WBR>หรือ<WBR>ต่ำ<WBR>กว่า<WBR>ตน สงบ<WBR>เสงี่ยม แต่<WBR>ก็<WBR>มี<WBR>ความ<WBR>องอาจ ผึ่ง<WBR>ผาย<WBR>ใน<WBR>ตัว
3. มี<WBR>วาจา<WBR>อ่อน<WBR>หวาน คือ มี<WBR>คำ<WBR>พูด<WBR>ที่<WBR>ไพเราะ<WBR>ดูด<WBR>ดื่ม ออก<WBR>มา<WBR>จาก<WBR>ใจ<WBR>ที่<WBR>ใส<WBR>สะอาด<WBR>นุ่ม<WBR>นวล ไม่<WBR>แข็ง<WBR>กระด้าง ไม่<WBR>พูด<WBR>โอ้<WBR>อวด<WBR>ยก<WBR>ตัว และ<WBR>ไม่<WBR>พูด<WBR>กล่าว<WBR>โทษ<WBR>ลบ<WBR>หลู่<WBR>ทับ<WBR>ถม<WBR>คน<WBR>อื่น เมื่อ<WBR>ตน<WBR>ทำ<WBR>พลาด<WBR>พลั้ง<WBR>สิ่ง<WBR>ใด<WBR>ต่อ<WBR>ใคร ย่อม<WBR>ออก<WBR>วาจา<WBR>ขอ<WBR>โทษ<WBR>เสมอ เมื่อ<WBR>ผู้<WBR>ใด<WBR>แสดง<WBR>คุณ<WBR>ต่อ<WBR>ตน<WBR>อย่าง<WBR>ไร ก็<WBR>ออก<WBR>วาจา<WBR>ขอบคุณ<WBR>เขา<WBR>เสมอ ไม่<WBR>พูด<WBR>เยาะ<WBR>เย้ย<WBR>ถาก<WBR>ถาง<WBR>ผู้<WBR>ทำ<WBR>ผิด<WBR>พลาด ไม่<WBR>ใช้<WBR>วาจา<WBR>ข่ม<WBR>ขู่<WBR>ผู้<WBR>อื่น เห็น<WBR>ใคร<WBR>ทำ<WBR>ดี<WBR>ก็<WBR>ชม<WBR>เชย<WBR>สรรเสริญ<WBR>จาก<WBR>ใจ<WBR>จริง
4. มี<WBR>ใจ<WBR>อ่อน<WBR>โยน คือ มี<WBR>ใจ<WBR>นอบ<WBR>น้อม ละมุน<WBR>ละม่อม ถ่อม<WBR>ตัว มี<WBR>ใจ<WBR>อ่อน<WBR>ละไม<WBR>แต่<WBR>มิ<WBR>ใช่<WBR>อ่อน<WBR>แอ มี<WBR>ใจ<WBR>เข้ม<WBR>แข็ง<WBR>แต่<WBR>มิ<WBR>ใช่<WBR>แข็ง<WBR>กระด้าง ไม่<WBR>นิยม<WBR>อวด<WBR>กำลัง<WBR>ความ<WBR>สามารถ แต่<WBR>พยายาม<WBR>ฝึก<WBR>ตน<WBR>เอง<WBR>ให้<WBR>มี<WBR>ความ<WBR>สามารถ<WBR>ถือ<WBR>คติ<WBR>ว่า "จง<WBR>มี<WBR>แรง<WBR>เหมือน<WBR>ยักษ์ แต่<WBR>อย่า<WBR>ใช้<WBR>แรง<WBR>อย่าง<WBR>ยักษ์<WBR><WBR>" ไม่<WBR>ถือ<WBR>ความ<WBR>คิด<WBR>ของ<WBR>ตัว<WBR>เป็น<WBR>ใหญ่ มี<WBR>ใจ<WBR>เปิด<WBR>กว้าง<WBR>ยอม<WBR>รับ<WBR>ความ<WBR>คิด<WBR>เห็น<WBR>ของ<WBR>คน<WBR>อื่น รู้<WBR>จัก<WBR>ลด<WBR>หย่อน<WBR>ผ่อน<WBR>ผัน<WBR>แก่<WBR>กัน ถือ<WBR>คติ<WBR>ว่า "ไม้<WBR>ลำ<WBR>เดียว<WBR>ยัง<WBR>ต่าง<WBR>ปล้อง พี่<WBR>น้อง<WBR>ยัง<WBR>ต่าง<WBR>ใจ สิบ<WBR>คน<WBR>สิบ<WBR>ความ<WBR>รู้ สิบ<WBR>คน<WBR>สิบ<WBR>ความ<WBR>คิด แม้<WBR>สิบ<WBR>คน<WBR>ก็<WBR>สิบ<WBR>ความ<WBR>คิด<WBR>เห็น<WBR><WBR>" เมื่อ<WBR>ใคร<WBR>เขา<WBR>ไม่<WBR>เห็น<WBR>พ้องกับตน ก็<WBR>ไม่<WBR>ด่วน<WBR>โกรธ แล้ว<WBR>ค่อย ๆ ปรับ<WBR>ความ<WBR>คิด<WBR>เห็น<WBR>เข้า<WBR>หา<WBR>กัน<WBR>โดย<WBR>ยึด<WBR>เอา<WBR>คำ<WBR>สั่ง<WBR>สอน<WBR>ของ<WBR>พระสัมมาสัมพุทธ<WBR>เจ้า<WBR>เป็น<WBR>แกน<WBR>กลาง</DD>

ตัว<WBR>อย่าง<WBR>ผู้<WBR>มี<WBR>ความ<WBR>อ่อน<WBR>น้อม<WBR>ถ่อม<WBR>ตน
<DD>ครั้ง<WBR>หนึ่ง พระ<WBR>สา<WBR>รี<WBR>บุตร<WBR>ถูก<WBR>พระ<WBR>ภิกษุ<WBR>รูป<WBR>หนึ่ง <WBR>ใส่<WBR>ความ<WBR>ว่า ทะนง<WBR>ตน<WBR>ว่า<WBR>เป็นอัครสาวก<WBR>มา<WBR>เดิน<WBR>กระแทก<WBR>ตน พระสัมมาสัมพุทธ<WBR>เจ้า<WBR>จึง<WBR>ตรัส<WBR>ถาม<WBR>พระ<WBR>สา<WBR>รี<WBR>บุตร ใน<WBR>ที่<WBR> ประชุม<WBR>สงฆ์<WBR>จริง<WBR>หรือ<WBR>ไม่
<DD>พระ<WBR>สา<WBR>รี<WBR>บุตร<WBR>ทูลว่า " ข้า<WBR>พระ<WBR>พุทธ<WBR>เจ้า<WBR>มี<WBR>สติ <WBR>สัมปชัญญะ<WBR>อยู่<WBR>เสมอ ระ<WBR>มัด<WBR>ระวัง<WBR>คน ประคอง<WBR>สติ<WBR>อัน<WBR>เป็น<WBR> ไป<WBR>ใน<WBR>กาย เสมือน<WBR>บุรุษ<WBR>ประคอง<WBR>ถาด<WBR>ซึ่ง<WBR>บรรจุ<WBR>น้ำ<WBR>มัน<WBR>อยู่ <WBR>เต็ม<WBR>เปี่ยม และ<WBR>มี<WBR>คน<WBR>ถือ<WBR>ดาบ<WBR>อยู่<WBR>เบื้อง<WBR>หลัง<WBR>พร้อม<WBR> ขู่<WBR>ว่า ถ้า<WBR>น้ำ<WBR>มัน<WBR>หก<WBR>จะ<WBR>ประ<WBR>หาร<WBR>เสีย ข้า<WBR>พระ<WBR>องค์<WBR> ประพฤติ<WBR>ตน<WBR>เสมือน<WBR>ผ้า<WBR>เก่า<WBR>สำหรับ<WBR>เช็ด<WBR>ภาชนะ เสมือน<WBR>โค<WBR>ที่<WBR> เขา<WBR>หัก<WBR>เสีย<WBR>แล้ว เสมือน<WBR>เด็ก<WBR>จัณฑาล<WBR>ที่<WBR>พลัด<WBR>เข้า<WBR>ไป<WBR>ใน <WBR>หมู่<WBR>บ้าน ย่อม<WBR>ไม่<WBR>มี<WBR>อำนาจ<WBR>ที่<WBR>จะ<WBR>แกล้ว<WBR>กล้า<WBR>อาจ<WBR>หาญ <WBR>ประการ<WBR>ใด

 

เชื่อหรือไม่ การถ่อมตน เป็นการทำบุญอย่างหนึ่ง

ดูได้จาก ข้อ ๔ แห่ง บุญกิริยาวัตถุ 10 ซึ่งประกอบด้วย
๑. ทานมัย บุญเกิดจากการให้ทาน
๒. สีลมัย บุญเกิดจากการรักษาศีล
๓. ภาวนามัย บุญเกิดจากการเจริญภาวนา
๔. อปจายนมัย บุญเกิดจากการอ่อนน้อมถ่อมตนต่อผู้ใหญ่
๕. เวยยาวัจจมัย บุญเกิดจากการขวนขวายในกิจที่ชอบ
๖. ปัติทานมัย บุญเกิดจากการให้ส่วนบุญ
๗. ปัตตานุโมทนามัย บุญเกิดจากการอนุโมทนาส่วนบุญ
๘. ธัมมัสสวนมัย บุญเกิดจากการฟังธรรม
๙. ธัมมเทสนามัย บุญเกิดจากการแสดงธรรม
๑๐. ทิฏฐุชุกัมม์ การทำความเห็นให้ตรง

๔. อปจายนมัย บุญเกิดจากการอ่อนน้อมต่อผู้ใหญ่

การอ่อนน้อมถ่อมตน จัดเป็นบุญประการหนึ่ง เพราะจิตไม่แข็งกระด้าง แต่การอ่อนน้อมนั้นต้องอ่อนน้อมต่อบุคคลที่ควรอ่อนน้อม ถ้าไปอ่อนน้อมหรือบูชาคนที่ไม่ควรบูชา ก็จะเกิดโทษแทนที่จะเกิดคุณ

คนที่ควรอ่อนน้อม ท่านเรียกว่า วุฑฒบุคคล ซึ่งมีอยู่ ๓ ประเภท คือ

๑. วัยวุฑฒะ คือ คนที่แก่กว่าเรา อายุมากกว่าเรา เช่น พี่ ป้า น้า อา ผู้ใหญ่ ผู้เฒ่า

๒. ชาติวุฑฒะ คือ คนที่มีชาติกำเนิดสูงกว่าเรา คือ พระมหากษัตริย์ พระราชินี พระราชโอรส พระราชธิดา แม้จะมีอายุน้อยกว่าเรา แต่ชาติตระกูลสูงก็ควรแสดงความเคารพ เพราะเป็นไปเพื่อความเจริญ

๓. คุณวุฑฒะ คือ คนที่มีคุณธรรมสูงกว่า เช่น พระภิกษุสามเณร แม้จะมีอายุน้อยกว่า เราก็ควรนอบน้อมถ่อมตนต่อท่าน เพราะท่านมีคุณธรรม คือ ศีลสูงกว่าเรา หรือคนที่มีบุญคุณต่อเรา เช่น พ่อ แม่ หรือ ครูอาจารย์ เพราะท่านมีคุณต่อเรา หรือต่อสังคม

การแสดงความอ่อนน้อมถ่อมตนต่ออวุฑฒบุคคล ๓ ประเภทดังกล่าวมาแล้ว ด้วยการกราบไหว้ ลุกรับ หรือพูดจาแสดงสัมมาคารวะ หรือให้เกียรติต่อท่านเป็นต้น จัดเป็นการทำบุญประการหนึ่งในพระพุทธศาสนา ย่อมได้รับความสุขความเจริญในชีวิตได้ ดังที่พระพุทธเจ้าตรัสไว้ว่า

อภิวาทนสีลิสฺส นิจํ วุฑฺฒาปจายิโน
จตฺตาโร ธมฺมา วฑฺฒนฺติ อายุ วณฺโณ สุขํ พลํ ฯ

พร ๔ ประการ คือ อายุยืน ๑ ผิวพรรณผ่องใส ๑
การมีความสุขกายสุขใจ ๑ การมีกำลังกายกำลังใจ ๑
ย่อมเจริญแก่บุคคลผู้มีการกราบไหว้เป็นปกติ ประพฤตินอบน้อมต่อวุฑฒบุคคล (ผู้ใหญ่) อยู่เป็นนิตย์ฯ