. "เพราะมันขาดปัญญา" " .. "อยากจะพ้นทุกข์ มันเป็นกิเลส สำหรับคนไม่มีปัญญา" อยากด้วยความโง่ ไม่อยาก "มันก็เป็นกิเลสเพราะไม่อยากอันนั้น มันประกอบด้วยความโง่เหมือนกัน" คือทั้งอยาก ไม่อยาก ปัญญาก็ไม่มี "ทั้งสองอย่างนี้ มันเป็นกามสุขัลลิกานุโยโค กับอัตตกิลมถานุโยค" ซึ่งพระพุทธองค์ของเรา "ขณะที่พระองค์กำลังทรงปฏิบัติอยู่นั้น ท่านก็หลงในอย่างนี้" ไม่รู้ว่าจะทำอย่างไร ท่านหาอุบายหลายประการ กว่าจะพบของสองสิ่งนี้ ทุกวันนี้ "เราทั้งหลายก็เหมือนกัน ทุกสิ่งทั้งสองอย่างนี้ มันกวนอยู่ เราจึงเข้าสู่ทางไม่ได้ก็เพราะอันนี้ ความเป็นจริงนี้ ทุกคนที่มาปฏิบัติ ก็เป็นปุถุชนมาทั้งนั้น" ปุถุชนก็เต็มไปด้วยความอยาก "ความอยากที่ไม่มีปัญญาอยากด้วยความหลง" ไม่อยากมันก็มีโทษเหมือนกัน "ไม่อยาก" มันก็เป็นตัณหา "อยาก" มันก็เป็นตัณหาอีกเหมือนกัน ทีนี้ "นักปฏิบัติยังไม่รู้เรื่องว่า จะเอายังไงกัน เดินไปข้างหน้าก็ไม่ถูก เดินกลับไปข้างหลังก็ไม่ถูก" จะหยุดก็ไม่หยุดไม่ได้ เพราะมันยังอยากอยู่ มันยังหลงอยู่ "มีแต่ความอยาก แต่ปัญญาไม่มี มันอยากด้วยความหลง มันก็เป็นตัณหา" ถึงแม้ไม่อยาก มันก็เป็นความหลง มันก็เป็นตัณหาเหมือนกัน "เพราะอะไร? เพราะมันขาดปัญญา" "พระโพธิญาณเถร" (หลวงปู่ชา สุภัทโท)