โลกุตรธรรม ตอนที่ ๑๑ เรื่อง พระพุทธอุทานครั้งที่ ๑

ชุมนุมบทความ
ของ เปมงฺกโร ภิกฺขุ เรียบเรียง


<Oข้อ ๑๑ เรื่องพระพุทธอุทานครั้งแรก<O</O
<O</O

พระพุทธอุทานที่ทรงเปล่งขึ้นเมื่อตรัสรู้แล้วใหม่ๆ<O</O
ยังประทับอยู่ ณ ภายใต้โพธิพฤกษ์ ครั้งที่ ๑ แบ่งเป็น ๓ ตอน<O</O
<O</O

ตอนต้นว่า<O</O
ยทา หเว ปาตุ ภวนฺติ ธมฺมา อาตาปิโน ฌายโต พราหมฺณสฺส<O</O
อถสฺส กงฺขา วปยนฺติ สพฺพา ยโต ปชานาติ สเหตุธมฺมํ<O</O
แปลว่า<O</O
เมื่อพราหมณ์เพียรพยายามเพ่งพินิจอยู่ <O</O
ธรรมทั้งหลายก็ปรากฏแจ่มกระจ่างขึ้น หมดความสงสัย<O</O
เพราะรู้เห็นชัดว่า ธรรมส่วนที่เป็นผลจะตั้งอยู่ได้ ก็เพราะอาศัยเหตุหนุน ดังนี้ <O</O
<O</O

บรรยายความ คำว่า พราหมณ์ ในพระอุทานนี้ เป็นนามใช้แทนพระองค์เอง <O</O
พราหมณ์ แปลว่า ผู้กำจัดล้างบาป นักบุญนักหาความรู้เรื่องภายในของตนเอง<O</O
ดังพระวาจาที่ตรัสนี้ว่า <O</O
อเนญฺชํ นหาตกํ พุทฺธํ ตมหํ พฺรูมิ พราหมฺณํ<O</O
เราเรียกยกย่องคนที่มีจิตใจไม่หวั่นไหว ล้างกิเลสบาปธรรม<O</O
บริสุทธิ์แล้ว รู้แล้ว ว่าเป็นพราหมณ์ ดังนี้<O</O
พราหมณ์ คือ พระอรหันต์ เฉพาะในที่นี้<O</O
<O</O

พระองค์ทรงสงสัยเรื่องอะไร<O</O
และทรงพยายามเพียรเพ่งพินิจธรรมอะไรอยู่<O</O
ความสงสัยนั้นจึงหมดสิ้นไปได้<O</O
<O</O

เข้าใจว่าพระองค์ทรงสงสัยตัวของพระองค์เองว่า<O</O
เราเป็นตัวสุขไม่ใช่ตัวทุกข์ แต่เพราะอะไรจึงแปรไปเป็นตัวทุกข์<O</O
และเวียนตายเวียนเกิดไม่รู้จบสิ้นลงได้<O</O
<O</O

และพระองค์ทรงเพียรเพ่งพินิจพิจารณาเรื่องซึ่งพัวพันอยู่กับจิต<O</O
ส่วนที่สำคัญๆ คือ จิตผู้รู้ อารมณ์ต่างๆในภายนอกซึ่งเป็นสิ่งที่ถูกรู้<O</O
อายตนะวิถีทางเครื่องต่อเครื่องดักอารมณ์ เช่น ตา หู จมูก เป็นต้น<O</O
กิริยากรรมของจิตหรือพลังงานของจิตเกิดขึ้นในเมื่อพัวพันกับอารมณ์<O</O
เช่น เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ เป็นต้น<O</O
พร้อมด้วยกิเลสเครื่องเศร้าหมองแห่งจิตใจในเมื่อรวมกันเข้ากับอารมณ์<O</O
จิตก็แปรรูปเป็นลักษณะอาการต่างๆ<O</O
เหมือนน้ำที่ถูกประสมให้แปรสีกลิ่นรสไปเป็นต่างๆตามวัตถุที่ประสม ฉะนั้น<O</O
<O</O

แล้วทรงทยอยแยกส่วนสำคัญๆนั้นออกไปเป็นปฏิจจสมุปบาทธรรม<O</O
เป็นเหตุผลอุดหนุนซึ่งกันและกันให้เป็นไป<O</O
เปรียบเหมือนเครื่องยนต์หรือเครื่องจักร หรือคั่นบันไดที่หนุนกันขึ้นไป ฉะนั้น<O</O
<O</O

ย่อใจความลงเป็นวัฏฏะ ๓ หรือ สังสารจักร คือ กิเลส กรรม วิบาก<O</O
หมุนเวียนเป็นเหตุผลของกันเป็นอย่างนี้ คือ<O
</Oกิเลส เช่น ตัณหา เป็นต้น กดดันให้เกิด กรรม<O</O
กรรมแยกออกเป็น ๒ คือ กุศลกรรม อกุศลกรรม<O</O
<O</O

กรรม ย่อมกดดันให้เกิด วิบากผล<O</O
กุศลกรรม มีวิบากผลเป็นสุข เกิดภพชาติใหม่ในสุคติ<O</O
คือ มนุษย์โลก สวรรค์ พรหมโลก<O</O
ส่วนอกุศลกรรม มีวิบากผลเป็นทุกข์ เกิดภพชาติใหม่ในทุคติอบายภูมิ<O</O
คือ นรก เปรต อสุรกาย สัตว์เดรัจฉาน<O</O
<O</O

เมื่อได้วิบากผลเกิดชาติใหม่เพราะอาศัยกุศลกรรมอกุศลกรรมนั้นแล้ว<O</O
ตัววิบากผลนั้น ก็กดดันให้เกิดกิเลสอีก<O</O
จัดว่าวิบากกลับเป็นเหตุให้เกิดกิเลสอีกต่อไป <O</O
<O</O

อย่างอัตภาพร่างกายของคนทุกคนเป็นวิบากผลของกรรมในชาติหลัง<O</O
กลับเป็นเหตุให้เกิดกิเลส กิเลสนั้น สร้างกรรมต่อไปอีก<O</O
<O</O

อำนาจ ๓ ประการนี้ หมุนเวียนเป็นเหตุผลของกันและกัน<O</O
เหมือนลูกล้อที่หมุนกลิ้งอยู่ ฉะนั้น<O</O
จึงได้นามว่าวัฏฏะ วัฏฏะแปลว่า หมุนเวียน หรือ สังสารจักร<O</O
เที่ยววนเวียนเหมือนมดเที่ยววนเวียนไต่ปากขันน้ำไม่รู้จบสิ้นลงได้ ดังนี้<O</O
<O</O

วัฏฏะ ๓ นี้ จัดเป็น อริยสัจจ์ ๒ คือ ทุกข์ กับ สมุทัย<O</O
กรรม กับ วิบากผล เป็น ทุกข์อริยสัจจ์<O</O
กิเลส เป็น สมุทัยอริยสัจจ์ เพราะเป็นเหตุให้ทุกข์เกิด<O</O
เป็นภาคโลกียธรรม สมุทัยวารฝ่ายเกิดอนตฺตา<O</O
<O</O
คำว่า ยโต ปชานาติ สเหตุธมฺมํ เพราะรู้แจ้งชัดซึ่งธรรมเป็นไปกับด้วยเหตุ<O</O
หรือเพราะรู้เห็นชัดว่าธรรมส่วนที่เป็นผลจะตั้งอยู่ได้เพราะอาศัยเหตุนั้น<O</O
ทรงหมายเอา ทุกข์อริยสัจจ์ กับ สมุทัยอริยสัจจ์ ดังว่ามานั้นแล<O</O
เป็นเนื้อความในพระอุทานตอนที่ ๑ ดังนี้ฯ<O</O
<O</O
<O</O

พระอุทานตอนที่ ๒ ว่า<O</O
ยทา หเว ปาตุ ภวนฺติ ธมฺมา อาตาปิโน ฌายโต พราหฺมณสฺส<O</O
อถสฺส กงฺขา วปยนฺติ สพฺพา ยโต ขยํ ปจฺจยานํ อเวทิ<O</O
แปลว่า<O</O
เมื่อพราหมณ์เพียรพยายามเพ่งพินิจอยู่<O</O
ธรรมทั้งหลายก็ปรากฏแจ่มกระจ่าง ความสงสัยทั้งปวงหมดสิ้นไป<O</O
เพราะรู้แจ้งชัดว่า ธรรมที่เป็นตัวผลหมดสิ้นไป เพราะสิ้นไปแห่งเหตุ ดังนี้

บรรยายความ พระองค์ทรงสงสัยอะไรอยู่<O</O
และทรงเพียรพยายามเพ่งพินิจธรรมอะไรอยู่<O</O
ความสงสัยนั้นจึงหมดสิ้นไปได้<O</O
<O</O

เข้าใจว่าพระองค์ทรงสงสัยเรื่องกิเลสตัณหา ซึ่งเป็นสมุทัยเหตุให้ทุกข์เกิด<O</O
ว่าเพราะอะไรกิเลสมันจึงเกิดได้ ทำอย่างไรกิเลสจึงดับลงได้<O</O
แล้วทรงพยายามเพ่งพินิจหาทางออก<O</O
<O</O

จึงทรงเห็นว่า เพราะอวิชชา ความโง่ ไม่รู้ความจริงแห่งทุกข์<O</O
แล้วทรงกำหนดพิจารณาเรื่องของทุกข์ ทั้งส่วนที่เป็นนามและรูป<O</O
(ปริญฺเญยฺย นามญฺจ รูปญฺจ)<O</O
จนปรากฏตามความเป็นจริงตามสภาพว่าเป็น อนิจฺจํ ทุกฺขํ อนตฺตา<O</O
ไม่ควรต้องการยึดถือเข้าไว้<O</O
นี่เป็นทางให้ละกิเลสตัณหาได้ เมื่อปฏิบัติตามทางนี้ กิเลสตัณหาก็หมดสิ้น
ไม่ใช่จิตดับ จิตไม่เคยดับ จิตเป็นอสังขตธรรม ไม่ใช่สังขารธรรม<O</O
<O</O

ถ้าสมมุติว่าจิตดับ
<O</Oความบริสุทธิ์ที่เป็นตัวนิโรธหรือสันตินิพพานจะอยู่กับอะไร ก็พลอยดับไปด้วย<O</O
เหมือนความบริสุทธิ์สะอาดของผ้าอยู่กับผ้า<O</O
ไฟไหม้ผ้าหมดแล้ว ความบริสุทธิ์ยังจะมีอีกหรือ ฉันใด<O</O
<O</O

นิโรธหรือสันตินิพพาน ก็เป็นคุณภาพ คือ ความบริสุทธิ์ของจิต<O</O
จิตเป็นอสังขตะปราศจากเหตุ เป็นอมตธรรม คือ ธรรมทรงตัวไม่ตาย ฉะนั้น<O</O
<O</O

พระอุทานตอนที่ ๒ นี้เป็นเรื่องทรงทำธุระในอริยสัจจ์ ๒ คือ มรรค กับ นิโรธ<O</O
จิตบริสุทธิ์ถึงขีดสุด พ้นจากอำนาจวัฏฏะ ๓ คือ กิเลส กรรม วิบาก<O</O
กิเลสดับ ทุกข์ดับไปจากจิต จิตออกนอกโลก คือ โลกุตตระ<O</O
ตรงกับคำในพระอุทานตอน ๒ นี้ว่า ยโต ขยํ ปจฺจยานํ อเวที<O</O
เพราะรู้แจ้งชัดว่า ธรรมที่เป็นผลหมดสิ้นไปแล้ว เพราะความสิ้นไปแห่งเหตุ ดังนี้<O</O
<O</O

พระอุทานตอน ๓ ว่า<O</O
ยทา หเว ปาตุ ภวนฺติ ธมฺมา อาตาปิโน ฌายโต พราหมฺณสฺส<O</O
วิธูปยํ ติฏฺฐติ มารเสนํ สูโรว โอภาสยมนฺตลิกฺขํ<O</O
แปลว่า<O</O
เมื่อพราหมณ์เพียรพยายามเพ่งพินิจอยู่ ธรรมทั้งหลายก็ปรากฏแจ่มกระจ่างขึ้น
<O</Oย่อมกำจัดมารและเสนามารซึ่งตั้งประชิดอยู่ให้หมดสิ้นไปได้<O</O
เหมือนอาทิตย์อุทัยขึ้นเด่นดวงโชติช่วงรัศมี กำจัดความมืดที่คลุมกลบ<O</O
ทำพื้นพิภพให้สว่างกระจ่างจ้า แสดงสรรพวัตถุต่างๆให้ปรากฏชัด ฉะนั้น ดังนี้<O</O
<O</O

พระพุทธอุทานตอนที่ ๓ นี้ เข้าใจว่าพระองค์ทรงเสร็จกิจ<O</O
ไม่มีอะไรอีกที่จะต้องทรงพยายามเพ่งพินิจในอริยสัจจ์ ๔ เหล่านี้<O</O
ได้วิมุตติความหลุดพ้นโดยสิ้นเชิงเป็นสันตินิพพาน<O</O
บรรลุผลถึงที่สุดจุดจบ โดยพระญาณ ๓ ที่เป็นไปแล้ว ในอริยสัจจ์ ๔ อย่างนี้คือ<O</O
<O</O

สัจจญาณ กิจจญาณ กตญาณ<O</O
ทุกข์ พึงกำหนดรู้ความจริง กำหนดรู้แล้ว<O</O
สมุทัย พึงละเสียให้หมดสิ้น ละหมดแล้ว<O</O
นิโรธ พึงทำให้แจ้งปรากฏขึ้น ทำให้แจ้งแล้ว<O</O
มรรค พึงเจริญขึ้นให้สมบูรณ์ ได้เจริญขึ้นแล้ว<O</O
โดยประการดังนี้ฯ<O</O
<O</O

------- เปมงฺกโร ภิกฺขุ --------

จากหนังสือชุมนุมบทความของหลวงปู่เปรม (เปมงฺกโร ภิกขุ)
วัดบรมนิวาส กรุงเทพมหานคร (โปรดติดตามตอนต่อไปครับ)
<O</O
<O</O

+++++++++++++++++++++
ขอเชิญทุกท่านได้โมทนาบุญผ้าป่า ๓ กองบุญร่วมกันครับ
http://palungjit.org/showthrea...=158315&page=3


ศูนย์พุทธศรัทธา
สำนักปฏิบัติพระกรรมฐานสาขาวัดท่าซุง
เพียงท่านแวะชมและโมทนาท่านก็จะได้บุญได้กุศลตามกำลังใจของแต่ละท่าน



</O